Miałem tylko to zdjęcie „ślubne” i kilka słów relacji Barbary, już w XXI wieku spisanych, na odwrocie. To ślub „wujka Stacha”, brata mej babci Wiktorii, słyszałem, że zabity na Majdanku. Stanisław Hałas, ur. 6 IV 1904 w Nowym Mieście n. Pilicą; zm. 27 III 1943 w „KL Majdanek”, ponoć na „ostry katar jelit” (?). Syn Józefy z d. Osiejewskiej¹ i Franciszka Hałasa, mych pradziadków. Rzeźnik czy też masarz z Woli. Mieszkał (…? może to był zakład…) przy ul. Młynarskiej, nr 21; później żona, Marianna – przy ul. Gibalskiego 1/32. Samo serce Woli, Młynów a konkretnie tzw. Gibalak², okolica malownicza, acz niekiedy trudna, również w czasie wojny.
A „wuj” Stanisław? Ponoć wcześniej, przed Majdankiem, trzymany na Pawiaku: możliwe, typowe. To informacja ze strony „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką (wyszukiwarka). Z Muzeum Pawiaka dostałem informację, iż …w pracy Reginy Domańskiej „Pawiak. Więzienie gestapo…” (KiW, 1978) Stanisław Hałas jest wymieniany jako jedna z osób wywiezionych na Majdanek transportem z 25 marca 1943 roku.
Kim są pozostali? Nie wiem. Nie tylko tu.

Znam szczegóły, również dzięki skrupulatności Niemców, nie wiem nic o rzeczach ważniejszych: dlaczego? Jak…? To tylko cienie zapomnianych przodków³.

    Wielmożna Pani Józefa Hałas, Warszawa ul. Orla 6 m. 50 (…) Kochanej Mamie przesyła Janek z Żoną i Basią. 19 III 1929 r.

Nie wiem, kto to – a pewnie to wuj Barbary. Nikt, znów.

„Państwo Nikt…” str. 40

Dziś, z cudzych zapisków wychodzi mi, że Janek był bratem Stanisława (a więc i mej babci). Sporo tam dzieci, nie wszystkie przeżyły. Ktoś „zginął w łapance”, gdzieś indziej pada imię „Józio”, z zadziwiającą notką „sprzedany”… Rodzinne papiery – czy może już tylko śmieci.
…
Drugie zdjęcie, to z dzieckiem, można chyba nawet datować: wg „Leksykonu fotografów warszawskich papier mówi nam, że to Guilleminot, Paris (typ Carte Postale) – 1931 z zakładu jak widać: „Henryk Buchcar ul. Chłodna 16”, znany zakład.

    …atelier przy pl. Parysowskim 3 w latach [1914-1923?], a następnie na ulicy Chłodnej 16 w latach [1924]-1941]…

Ale czy ta starsza pani z prawej – to moja prababcia, czy może raczej mama żony Stanisława? I czy to aby Stanisław – czy może jego brat… Mogli być podobni, ale na zdjęciach żona (żony?) jakby inne: czy to niedoskonałości zdjęć? Zmiany w czasie… Niektóre osoby się powtarzają: dziewczyna choćby… Bracia mieli też drugą siostrę, poza babcią Wiktorią – Reginę ponoć. Ona? Datowanie wg papieru fotograficznego sugeruje, że to dziecko Stanisława raczej, niż Janka…
Nie wiem, zgaduję.
…
Straty wojenne to też i uracona pamięć, z tych resztek, okruchów dziś – składana, dla nikogo.
mr m.


…
Skan informacji niemieckiej z KL Majdanek otrzymałem dzięki uprzejmości archiwum Muzeum, wielce wdzięczny.
m.
…
PRZYPISY:
¹ – zaś Józefa Osiejewska była córką Cezariusza i Weroniki, mam kopię ich wspólnego zdjęcia ale niewiele więcej; a dalej pamięć z notatek nie sięga za bardzo
² – nazwa ulicy jest przedwojenna, ale termin raczej powojenny
³ – to oczywiście tytuł filmu Siergieja Paradżanowa (1964) oraz powieści Mychajła Kociubyńskiego; też cytuję w książce, to tytuł jednego z rozdziałów